Piwulang kanggo para muridé
1Nalika semono wong éwon-éwon akèhé sing pada nglumpuk, nganti pada suk-sukan. Yésus terus ngekèki piwulang, ndisik marang para muridé, tembungé: “Pada awas marang raginé para Farisi, ya kuwi bab lamisé pikirané. 2Ora ana barang sing ketutupan sing ora bakal dibukak, lan ora ana barang sing didelikné sing ora bakal kétok. 3Mulané apa sing kok omongné ing petengan kuwi bakal dikrungu ing padangan lan apa sing kok omongné karo bisik-bisikan ing kamar, kuwi bakal diwartakké sangka payon. 4Aku ngomong marang kowé, hé, kantya-kantya-Ku, aja wedi marang wong-wong sing bisa matèni raga, nanging sakwisé mengkono ora bisa apa-apa menèh. 5Kowé bakal pada Tak duduhi, sapa sing kudu kok wedèni. Pada wedia marang Panjenengané, sing sakwisé matèni ya kwasa nyemplungké wong menyang neraka. Sak beneré Aku ngomong marang kowé: Ya Panjenengané kuwi sing kudu kok wedèni. 6Manuk emprit lima apa ora mung payu rong duwit? Senajan mengkono ora ana siji-sijia sing dilalèkké karo Gusti Allah, 7malah uga rambuté sirahmu kuwi wis diitung kabèh. Mulané aja pada wedi, awit ajimu ngungkuli manuk emprit pirang-pirang. 8Aku ngomong marang kowé: Saben wong sing ngakoni Aku ing ngarepé wong, kuwi ya bakal diakoni karo Putrané Manungsa ing ngarepé para mulékaté Gusti Allah. 9Nanging sapa sing nyélaki Aku ana ngarepé wong, ya bakal disélaki ing ngarepé para mulékaté Gusti Allah. 10Sapa sing ngutyapké tembung sing nglawan marang Putrané Manungsa, kuwi bakal dingapura, nanging sapa sing ora ngajèni marang Roh Sutyi, kuwi bakal ora dingapura. 11Yèn kowé pada dipasrahké marang para pemimpiné agama ing sinaguk, utawa marang para pemrintah lan para sing nggawa pangwasa, aja pada sumelang, kepriyé enggonmu bakal mbélani awakmu lan apa sing kudu kok omongké. 12Awit ing waktu kuwi uga Roh Sutyi bakal mulangi kowé apa sing kudu kok omongké.”
Semonan bab wong sugih sing bodo
13Terus ana wong tunggalé wong okèh kuwi sing ngomong marang Yésus: “Guru, Panjenengan supaya gelem ngomongi sedulur kula, supaya ngedum warisan karo kula.” 14Nanging Yésus ngomong marang wong mau: “Sedulur, sapa sing ngangkat Aku dadi rèkter utawa dadi penengahé ing tengahmu?” 15Terus ngomong marang wong okèh: “Pada waspada lan ngati-ati kanggo sak kabèhé murka, awit senajan wong nduwé banda nganti okèh banget, uripé ora gumantung marang kesugihané kuwi.”
16Sakwisé mengkono terus pada diomongi nganggo semonan, ngéné: “Ana wong sugih, pametuné keboné okèh banget. 17Terus mikir: Kepriyé ya, rékané, aku ora nduwé panggonan kanggo nyimpen pametuku semono akèhé kuwi. 18Terus omong: ‘Enaké ngéné waé: lumbung-lumbungku tak bubrahané, terus gawé sing luwih gedé lan gandumku kabèh uga sak kabèhé barang duwèkku tak simpené ing kono. 19Sakwisé kuwi nyawaku terus tak omongané: Hé, nyawaku, kowé wis nduwé banda okèh banget, tyukup kanggo urip pirang-pirang taun, mulané ngasuha, mangana, ngombéa lan seneng-senenga.” 20Nanging tembungé Gusti Allah marang wong mau: ‘Hé, wong sing bodo, mbengi iki uga nyawamu bakal dijikuk sangka kowé. Lan apa sing wis kowé tyawiské kuwi, arep kanggo sapa?’ 21Ya kaya mengkono kuwi kedadiané wong sing nglumpukké banda kanggo awaké déwé, nanging ora nduwé kasugihan ing ngarepé Gusti Allah.
Bab sumelang lan banda swarga
22Yésus terus ngomong marang para muridé: “Mulané Aku ngomong marang kowé: Aja pada sumelang ing bab uripmu, apa sing bakal kok pangan lan aja sumelang ing bab awakmu, apa sing bakal kok sandang. 23Awit urip kuwi ajiné ngungkuli pangan lan awak kuwi ngungkuli sandangan. 24Pada delengen, manuk gagak kuwi ora pada nyebar lan ora derep uga ora nduwé gudang utawa lumbung, nanging pada dikèki pangan karo Gusti Allah. Ajimu apa ora ngungkuli manuk-manuk kuwi! 25Sapa ta tunggalmu sing awit sangka sumelang bisa nambahi umuré sak éluh? 26Dadi yèn kowé ora bisa nindakké bab sing sepélé waé kuwi, kepriyé kok nyumelangké bab liya-liyané? 27Pada tamatna kembang bakung kaé, ora nggawé mori ora nenun, nanging Aku ngomong marang kowé: Salomo sak njeruhné gedéné kaluhurané, penganggoné ora ngungkuli apiké salah sijiné kembang kuwi. 28Dadi, yèn suket ing ara-ara, sing saiki ijik ana, sésuk dibuwang ing geni, kuwi dienggoni karo Gusti Allah nganti kaya mengkono, apa menèh kowé, hé, wong sing tyupet ing pengandel! 29Mulané aja pada nyusahké déwé karo apa sing bakal kok pangan lan kok ombé lan aja sumelang atimu. 30Awit kuwi kabèh sing digolèki karo wong sing ora kenal marang Gusti Allah. Bapakmu ngerti, yèn kuwi kabèh dadi kebutuhanmu. 31Nanging golèk ana Kratoné Gusti Allah, terus kabèh kuwi mau bakal ditambahké marang kowé.
32Aja pada wedi, hé kumpulan tyilik! Awit Bapakmu wis gelem ngekèkké kraton kuwi marang kowé.
33Barang duwèkmu dolana kabèh, terus sedekahna! Nggawéa kantong-kantong sing ora bisa lawas, nglumpukna banda ing swarga, sing ora bakal entèk, sing ora bakal ketekanan maling lan ora bakal dirusak karo rayap. 34Awit ing ngendi bandamu, ya ing kono atimu.”
Jaga-jaga
35“Wetengmu tetep sabukana lan dimarmu tetepana murup. 36Lan kowé pada kayaa wong-wong sing ngentèn-entèni tekané bendarané sangka pésta mantèn, supaya yèn wis mulih lan totok-totok lawang, gelis bisa mbukakké lawang. 37Beja para abdi sing sak tekané bendarané ketemu ijik melèk. Aku ngomong marang kowé: Sak temené bendara mau bakal nganggo sabuké, para abdiné terus pada dipréntahké mangan bebarengan lan bendara mau sing bakal ngladèni. 38Yèn tekané ing tengah wengi utawa ing wantyi ésuk nanging para abdi mau ketemu mengkono, beja wong-wong kuwi. 39Nanging pada ngertènana: Yèn sing nduwé omah ngerti tekané maling jam pira, mesti ora bakal meneng waé omahé dirampok. 40Mulané kowé kabèh pada tansah jaga-jagaa, awit tekané Putrané Manungsa kuwi ing waktu sing ora kok pikir.”
41Pétrus terus ngomong: “Gusti, sing Panjenengan karepaké karo semonan kuwi apa kita sak kantya, apa ya marang wong kabèh?” 42Semauré Gusti: “Sapa ta sing dadi juru ngrumati omah sing setia lan pinter, sing bakal diangkat karo bendarané kanggo para abdi sing ngedum pangan marang para abdi kabèh ing wantyi sing wis ditemtokké? 43Beja abdi sing ketemu nindakké kuwajipané nalika bendarané teka. 44Aku ngomong marang kowé: Sak temené bendarané mau mesti bakal ngangkat wong kuwi dadi abdi sing ngepalani ngawasi sak kabèhé bandané. 45Nanging yèn abdi mau nduwé gagasan ngéné: Bendaraku kok ora teka-teka, terus wiwit mentungi para abdi lanang lan wadon lan mangan lan ngombé nganti mendem, 46yèn bendarané teka ing dina sing ora dipikir-pikir lan ing wantyi sing ora dingertèni, mesti wong mau bakal dipatèni lan dipadakké sing ora setia.
47Lan abdi sing ngerti marang karepé bendarané, nanging ora tata-tata utawa ora nindakké apa sing dikarepké karo bendarané, kuwi bakal digebuki bola-bali. 48Nanging sing ora ngerti marang karepé bendarané, nanging terus nindakké apa sing ijik kegolong kena ukuman gebuk, kuwi bakal nampa paukuman gebuk, nanging èntèng waé. Saben wong sing dikèki okèh, kuwi bakal dijukuk okèh lan sing dipertyaya okèh, bakal dijukuk luwih okèh menèh.”
Tekané Gusti Yésus nggawa pisahan
49“Teka-Ku iki perlu nekakké geni ing bumi lan sing Tak karepaké, geni kuwi wis murup! 50Aku kudu dibaptis lan sak pira gedéné kasusahané ati-Ku, sak durungé kuwi kelakon! 51Apa kowé ngira, teka-Ku ing bumi iki nggawa katentreman? Ora, Aku ngomong marang kowé, duduk rukunan, nanging pisahan. 52Awit wiwit saiki wong lima sing tunggal sak omah bakal pisahan, sing telu nglawan sing loro, sing loro nglawan sing telu. 53Kabèh bakal pada pisahan, bapak karo anaké lanang, lan anak lanang karo bapaké, ibuné karo anaké wadon, lan anak wadon karo ibuné, ibu maratuwa karo mantuné wadon, lan mantuné wadon karo ibuné maratuwa.”
Nitik tanda-tandané jaman
54Ana menèh tembungé Yésus marang wong okèh: “Yèn kowé pada weruh mendung peteng ing sisih kulon, kowé terus bisa omong: Arep udan lan terus ya kelakon mengkono. 55Lan yèn ana angin sangka kidul, kowé terus omong: Mengko bakal panas banget, lan kuwi ya terus kelakon mengkono. 56Hé, wong lamis, tandané bumi lan langit kowé pada bisa nitèni, kenèng apa kowé ora bisa nitik kahanané jaman iki?
57Lan menèh kenèng apa kowé pada ora netepaké déwé apa sing bener? 58Awit, yèn kowé karo mungsuhmu pada arep ngadep marang pemrintah, ing dalan ngupayaa rukun karo wong mau, supaya kowé aja nganti dipasrahké marang rèkter lan rèkter terus masrahké kowé marang pembantuné lan pembantuné kuwi terus nglebokké kowé ing pakunjara. 59Aku ngomong marang kowé: Kowé ora bakal metu sangka kono sak durungé kowé mbayar utangmu nganti rampung.”